• O 22 de xaneiro o mundo será un pouco máis seguro: entra en vigor o Tratado de Prohibición das Armas Nucleares, tres meses despois da ratificación do mesmo por 50 países.
  • Este tratado tenta paliar o fracaso do anterior Tratado de Non Proliferación Nuclear, que se mostrou incapaz de frear o desenvolvemento  armamentístico nuclear.
  • O uso de armas nucleares quedará prohibido, como o está o uso de armas biolóxicas (1975), químicas (1997), as minas antipersona (1999) ou as bombas de acio (2010).

Hiroshima e Nagasaki mostraron ao mundo hai máis de 75 anos a catástrofe que supón o uso das armas nucleares. Unha ameaza impulsada durante a guerra fría posterior, na que varios países impulsaron a fabricación de  ojivas nucleares (Estados Unidos, a Unión Soviética, o Reino Unido, Francia e China), mentres outros como o Estado español estaban ao tentar. Ante esta realidade, o 1 de xullo de 1968 asinouse o Tratado de Non Proliferación Nuclear coa intención de lograr canto antes o fin da carreira armamentística nuclear e emprender medidas eficaces encamiñadas ao desarmamento nuclear. Devandito tratado foi ratificado por 191 países, entre eles España, que o fixo o 5 novembro 1987.

Este tratado freou en gran medida o aumento do perigo de guerra nuclear, pero non logrou nos 50 anos desde a súa entrada en vigor en 1970 cumprir o seu compromiso explícito de lograr o desarmamento nuclear total, nin frear o aumento do número de países con armas nucleares.

Por iso, en 2017 Nacións Unidas iniciou a negociación dun novo tratado: o Tratado para a Prohibición de Armas Nucleares (TPAN), co obxectivo de chegar á eliminación total das mesmas. Un acordo aprobado por 122 nacións na Asemblea Xeral en 2017, que entraría en vigor tres meses despois de que o ratificasen 50 estados parte, o que sucedeu o 22 de outubro de 2020, cando o ratificou Honduras.

O tratado representa o primeiro instrumento multilateral xuridicamente vinculante para o desarmamento nuclear, onde cada Estado parte comprométese a nunca e baixo ningunha circunstancia desenvolver, ensaiar, producir, fabricar, adquirir de calquera outro modo, posuír ou almacenar armas nucleares ou outros dispositivos explosivos nucleares. Tampouco permite o emprazamento, a instalación ou o despregamento de armas nucleares ou outros dispositivos explosivos nucleares no seu territorio ou en calquera lugar baixo a súa xurisdición ou control, entre outras disposicións.

A iniciativa xorde en 2007, coa Campaña Internacional para Abolir as Armas Nucleares (ICAN, polas súas siglas en inglés), unha coalición de organizacións civís de máis de 100 países. En 2017, ICAN recibiu o Premio Nobel da Paz en recoñecemento ao seu traballo “para chamar a atención sobre as catastróficas consecuencias humanitarias de calquera uso de armas nucleares” e polos seus “esforzos pioneiros para lograr unha prohibición baseada en tratados de tales armas”.

Ecoloxistas en Acción sinala a gravidade e a súa preocupación porque que as potencias nucleares non sexan parte do tratado, nin os países da OTAN, a organización sinala que son precisamente estes países os que deberían estar obrigados ao cumprimento do acordo, así como, sinalar a obrigación da comunidade internacional de establecer os mecanismos necesarios para que se produza a  desnuclearización mundial. Sinala ademais que de non ser a actitude contraria dos países á  desnuclearización é unha ameaza á seguridade mundial e aos Dereitos Humanos.

En canto ao Estado español, do mesmo xeito que o resto de participantes na OTAN, non o asinou. De feito, de Europa só ratificaron Austria, Irlanda, Malta, San Mariño e a Santa Sé, que non pertencen á OTAN. O Goberno español persiste así na súa actitude de non participar na negociación inicial do Tratado polas Nacións Unidas en 2017, seguindo a directriz que marcara EE UU. Para Ecoloxistas en Acción está nunha actitude  moi decepcionante nun país onde a maioría da poboación declárase  antinuclear.

As cidades e os pobos poden axudar a xerar apoio para o tratado ao apoiar o chamamento de  ICAN, rexistrando mocións nos concellos. O chamamento aprobouse en: Alcoi, Alzira, Barcelona, Binissalem, Cádiz, Canovelles, A Coruña, Castelldefels, Ferrol, Granollers, A  Garriga, Guadalaxara, Masllorenç, Vallromane e Zaragoza.

A firma do tratado é un dos temas dos que se falou e negociado moito, e debatido varias veces no Parlamento estatal, pero en ningunha ocasión, seguindo as directrices da OTAN, os grandes partidos han deixado chegar a un acordo e facer a firma efectiva, a última delas en decembro de 2020. Incluso desatendendo a carta aberta que Ana Palacio, Javier Solaina e Carlos Westendor, extitulares da carteira de Exteriores, asinaron xunto a numerosos  exdirigentes de aliados de EE UU en setembro de 2020 pedindo aos líderes actuais que “demostren coraxe e audacia, e únanse ao tratado”.

É moi decepcionante que neste momento, onde ademais o tratado xa vai empezar a súa andaina e con tantos apoios sociais e políticos, o propio PSOE non vote a favor da  iniciativa presentada esta vez por ERC, tendo a posibilidade de desmarcarse da OTAN e ser o primeiro país da organización en asinar o acordo, como xa valorou  ICAN animándonos a iso. Ata que finalmente fágase efectiva a adopción polo estado, seguiremos insistindo para sumar ao estado  na loita contra as armas nucleares.

Ecoloxistas en Acción celebra a entrada en vigor do TPAN. Desde este momento as armas nucleares son ilegais segundo o dereito internacional, unha vitoria para todo o movemento  antinuclear mundial.